Wielkie rody czasów Han

Możne rody w końcu Zachodniej Dynastii Han i na początku Wschodniej Han

1 . wprowadzenie

Władza cesarska dynastii Han musiała zmagać się z olbrzymim zagrożeniem ze strony tak zwanych potężnych rodzin czy też rodów, zwykle nazywanych haozu 豪族 lub haozong 豪宗 albo jeszcze inaczej da zu 大族. Rodziny te to:

  • Potomkowie rządzących domów państw podbitych przez Qin,
  • Spadkobiercy i krewni domu cesarskiego,
  • rodzin Consort 外戚,
  • rodziny urzędników,
  • rody bogatych kupców,
  • Redressers-of-evil 任侠.

2 . Obiecujący początek: zjednoczenie wysiłków.

Rodziny arystokratyczne były szczególnie silne w początkowym okresie istnienia dynastii. Były dość silne nie tylko do tego, by opierać się władzy centralnej, ale nawet próbować ją obalić. Przez całe stulecia były to rody z samego szczytu społeczeństw feudalnych. Dzierżyły praktyczny monopol własności gruntów i władzy politycznej. Stworzenie jednolitego imperium przez władcę Qin przyniosło nagły upadek wpływów politycznych tych rodzin.

Ich status społeczny bazował na tradycji i szacunku okazywanym przez niższe warstwy społeczeństwa, stąd wielkie rody były "naturalnymi wylęgarniami" przywódców powstań i buntów. Zagrożenie było oczywiste dla władców Qin od samego początku. Najbardziej zbuntowani przedstawiciele lub potencjalnie niebezpieczne gałęzie arystokratycznych rodów w całości bywały przesiedlone jak najdalej od terytorium ich dawnego królestwa. Po ustanowieniu nowego reżimu Liu Bang, założyciel dynastii Han, był zdecydowany pozbyć się starej miejscowej arystokracji. W jej miejsce nominował i obdzielił tytułami krewnych swojej osoby. Zostali oni wyniesieni do rangi królów, co często wiązało się ze sprawowaniem samodzielnych rządów bardzo odległych terytoriów. Problem ewentualnego zagrożenia dla władzy centralnej był więc nadal duży - pochodzenie z tej samej rodziny nie wystarczyło aby zagwarantować bezpieczeństwo i uszanować autorytet cesarza.

Oczywistym rozwiązaniem było fragmentacja i izolacja niebezpiecznych królów tak, aby nie mogli współdziałać między sobą. Innym oczywistym rozwiązaniem był podział ich dominiów na mniejsze dzielnice. Ten ruch spowodował bunt w roku 154 p.n.e. Królowie uznali, że zamiast powolnego wyzbycia się niezależności, wolą zaryzykować rebelię w celu obalenia reżimu Han. Bunt został stłumiony. Mniej bolesny sposób, aby zmniejszyć wpływ królów, został opracowany przez Chufu Yana. Synowie królewscy - wszyscy z nich, a nie tylko najstarszy - mieli prawnie zagwarantowane prawo dziedziczenia części terytoriów ojca oraz idący z tym tytuł markiza. Dziedziczenie małych kawałków dużego królestwa sprawiło, że w ciągu jednego pokolenia zagrożenie zostało zneutralizowane.

Jeszcze innym sposobem, aby pozbawić cesarskiej krewnych ich mocy było rygorystyczne przestrzeganie prawa i tradycji. Królowie bywali degradowani pod każdym w miarę rozsądnym pretekstem. Mogły to być poważne przestępstwa, takie jak okrucieństwo wobec podwładnych, ale też bezprawne małżeństwa itp.

Jeszcze inna plagą były dla władzy cesarskiej tak zwane klany regenckie (ang. consort families). Byli to członkowie klanu cesarzowej regentki. Pierwszym przypadkiem była cesarzowa wdowa Lu na samym początku dynastii Han. W tym i innych przypadkach sama cesarzowa i jej krewni zaangażowali się w agresywną walkę o wpływy. Ich celem było wzmocnienie wpływu własnej rodziny, zanim następny cesarz nie wstąpi legalnie na tron.

Cesarze dynastii Han - Wen, Qing oraz Wu - musieli wszyscy na samym początku swojego panowania podjąć drastyczne środki, aby ograniczyć zapędy i już osiągniętą władzę rodziny swojej małżonki. Jednak cesarz Qing został zmuszony przez sytuację aby dodać więcej oliwy do ognia. W roku 154 p.n.e. nominował do rangi wielkiego generała niejakiego Tou Yinga, potężną postać w jednym z wpływowych rodów, aby stłumił on wspomniany przed chwilą bunt siedmiu królów.

Później cesarz Wu nominował innego wpływowego człowieka na pozycję kanclerza - to była najwyższa pozycja w rządzie. To wydarzenie wpłynęło wyraźnie na historię polityczną Chin. Administracja cesarska została podzielona na dwór wewnętrzny i zewnętrzny. Była to próba ograniczenia wpływu kanclerzy, którzy należeli do dworu zewnętrznego, a więc mniej wszechwładnego. Próba udała się średnio. Choć podczas panowania cesarza Chao, teoretycznie sytuacja poprawiła się, w codziennej rzeczywistości kanclerz He Kuang był w stanie narzucić swoją wolę wewnętrznemu dworowi i jego kanclerzowi. Gdy cesarz Wu umarł, Ho Kuang był nawet w stanie przeforsować własną decyzję o nominowaniu następnego cesarza, pomijając w sukcesji najstarszego syna zmarłego monarchy. W końcu, gdy sam Ho Kuang zmarł, struktury władzy zostały sprytnie uporządkowane tak, aby zmniejszyć wpływ rodziny He. Dzierżone przez nich tytuły i pozycje utraciły rzeczywistą moc.

Ale były też inne rodziny. Najsilniejszą z nich był ród Wang, z którego wywodziło się dziesięciu markizów, pięć ministrów wojny i całe stado drobnego narybku. Ich sumaryczny wpływ na kraj był tak silny, że czasami bezpośrednie polecenia cesarzy były "gubione" w biurokratycznych strukturach, bądź nawet otwarcie odrzucane.

Kolejnym cesarskim utrapieniem byli urzędnicy państwowi. Nie tylko otrzymywali oni znaczne wynagrodzenie, ale wcale nierzadku wynoszono ich do rangi markizów. To dawało im możliwości błyskawicznej rozbudowy wpływów i gromadzenia pokaźnej fortuny. Powód był prosty - urzędnicy kontrolowali środki produkcji społeczeństwa, ale też decydował o realizacji szans życiowych ludzi podległych ich władzy. Wpływ ten był tym głębszy, że urzędnicy dzierżyli zarówno władzę polityczną jak i ekonomiczną.

Drugą konsekwencją władzy urzędników było podnoszenie statusu ich rodzin. Podstawową jednostką społeczeństwa była cała rodzina, nie było więc dziwne, że rodzina ważnego urzędnika szybko stawała się bogata i wpływowa. A przecież rodzina mogła wydać więcej niż jednego urzędnika. Edukowanie latorośli do roli urzędnika stało się bardzo intratne i dalekowzroczne. Bywało i tak, że jeden ród przez pokolenia i cierpliwie budował swoje portfolio wysokich funkcjonariuszy i rósł przez to w siłę.

Nawet jeśli urzędnik zakończył okres swojej służby, jego znajomości i koneksje nie znikały i emeryt wraz z rodziną nadal czerpali korzyści z bliskich stosunków z tymi, którzy pełnili jeszcze służbę. Takie koligacje były także ważnym czynnikiem awansu społecznego dla pomniejszych urzędników. Choć ich pozycja nie była wysoka, to właśnie oni byli odpowiedzialni za realizację wytycznych i poleceń. W wielu przypadkach taka moc wystarczała, aby kontrolować sytuację i pozyskiwać wymierne korzyści. Najprostszym przykładem jest sytuacja, w której urzędnik wstrzymana czasowo wykonanie dyrektywy w celu wyzyskania nowego prawa dla własnego interesu.

Innym rodzajem wpływowych rodzin były rody bogatych kupców. Choć ich siła nie była natury politycznej, mogli skutecznie wpływać na życie gospodarcze - mogli kontrolować ceny na rynku i sposób obrotu kapitału. Często posiadali monopol produkcyjny czy handlowy, jak ten na wytop żelaza lub soli. Być może najważniejszym aspektem ich wpływu było kontrolowane wysiłków produkcyjnych setek, a czasem tysięcy drobnych "ciułaczy". Huan Tan 桓谭, mąż stany żyjący w I wieku p.n.e., zauważa, że ludzie z klasy średniej zaciągali się na służbę, albo pod protekcję jakiegoś potężnego kupca po to, by prowadzić własną działalność gospodarczą w ramach jego ochrony. Było to rodzajem wtórnego systemu feudalnego, rozwiniętego w sferze ekonomicznej.

Wreszcie ostatnia grupą byli renxia, którzy specjalizowali się w użyciu siły fizycznej. Prawidłowe opisanie ich działalności nie jest łatwe. Moim zdaniem zamyka się w celu "wspomagania innych za pomocą siły". Ich społeczny pożytek sprowadza się do faktu, że byli oni bardzo atrakcyjnymi klientami dla rodu, który przecież od czasu do czasu musi jednak sięgnąć po rozwiązania siłowe. Renxia byli bardzo przydatni w trudnych sytuacjach, a tym samym hojnie wspierany przez wszystkich, którzy mogliby potrzebować ich usług.

Warto wspomnieć, że renxia nie byli nastawieni na zysk, a ich kodeks honorowy był bardzo specyficzny. Obejmował na przykład nakaz finansowego wsparcia dla będących w potrzebie.

3. Podsumowanie

Potężne rodziny zawsze były zagrożeniem dla władzy cesarskiej. Zdaje się, że głównym zajęciem cesarza w polityce wewnętrznej było redukowanie ich wpływu. Poza metodami neutralizowania opisanymi powyżej, nie wspominając zwykłego wymierzenia kary, było przeniesienie rodziny do stolicy lub jednego z miast-mauzoleów. Dzięki przymusowej przeprowadzce ród można było mieć stale na oku. Dokładnie taka sama metoda była stosowana przez francuskiego króla Francji Ludwika XIV, który nakazał swojej arystokracji przeprowadzkę do królewskiej siedziby w Wersalu. Tam jedni pilnowali drugich - a wszyscy byli poważnie ograniczeni w działaniach.

Historia polityczna dynastii Han to niekończąca się walka władzy cesarskiej do utrzymania niezależności i pacyfikowaniem uzurpatorów i lokalnych figur energetycznych.

Na podstawie: T'ung Han -tzu Ch'ü: Struktury społeczne Rainbow Bridge Book Co, Taipei 1972.

Polubienia: 0

Epoka Han

Artykuły z tego samego okresu historycznego: 6

Władza cesarska dynastii Han musiała zmagać się z olbrzymim zagrożeniem ze strony tak zwanych potężnych rodzin czy też rodów, zwykle nazywanych haozu 豪族 lub haozong 豪宗 albo jeszcze inaczej 大族.

Przeczytaj...

Wkrótce po ustanowieniu dynastii Han, pierwszy cesarz Liu Bang przyznał rozległe terytoria arystokracji wywodzącej się z własnego klanu oraz towarzyszom broni. Zarządcy ci tytułowali się królami, posiadali własne armie, nakładali podatki, bili własny pieniądz i zarządzali nominacjami na terenie który kontrolowali.

Przeczytaj...

Powstały w II wieku p.n.e. (w latach 109–91 p.n.e.), spisane przez Sima Qiana. Są uznawane za pierwsze dzieło historiograficzne z prawdziwego zdarzenia w historii chińskiej. Obejmują okres od czasów legendarnych aż do II w. p.n.e. Na dzieło składa się 130 tomów, które zawierają pięć rodzajów informacji.

Przeczytaj...

Jedwabny szlak był jednym z rezultatów wypraw Zhang Qiana (張騫). Za czasów panowania dynastii Han Chiny ustanowiły wiele kontaktów z krainami poza cesarstwem. W 138 roku cesarz Wudi (武帝) wysłał Zhang Qiana z grupą 100 osób na wyprawę w kierunku zachodnich regionów. Zhang Qian został schwytany przez barbarzyńców krótko po opuszczeniu cesarstwa. Po 12 latach uciekł z niewoli wraz z jedynym ocalałym towarzyszem i powrócił do Chang'an (長安, obecnie Xi'an).

Przeczytaj...

Bitwa ta rozegrała się u schykłu Dynastii Han. Cao Cao, przyszły władca jednego z królestw (Wei), który stał na czele rebelii przeciw Yuan Shao w rejonie Guandu. Bitwa umożliwia Cao Cao skonsolidowanie jego władzy nad północną częścią terenów chińskich.

Przeczytaj...

Tak jak we wszystkich innych wczesnych cywilizacjach produkcja żywności była podstawą ich trwania. Konieczność ciężkiej, wymagającej dużych nakładów pracy na roli była absolutną koniecznością. W słynnym kompendium tekstów Huainanzi pojawia się nawiązanie do legendarnego wynalazcy rolnictwa, Shen Nonga:

Prawo Shen Nonga mówi: "Jeśli w kwiecie swego wieku mężczyzna nie uprawia roli, ktoś na świecie będzie chodził głodny. Jeśli w kwiecie swego życia kobieta nie tka, ktoś na świecie będzie chodził nieodziany." Dlatego właśnie on sam własną ręką prowadził pług, a jego żona własnymi rękami przędła, aby dać przykład światu.

Przeczytaj...

Powiązane artykuły: 1

Egzaminy cesarskie w dawnych Chinach

Egzaminy cesarskie w dawnych Chinach

Artykuł o zbliżonej tematyce

Począwszy od czasów panowania dynastii Sui rząd cesarski wybierał urzędników spośród tych, którzy pomyślnie zdali egzaminy urzędnicze. W czasach dynastii Tang zaczął obowiązywać system egzaminów zwyczajnych i nadzwyczajnych. Zwyczajne były przeprowadzane każdego roku. Egzaminy nadzwyczajne – nieco mniej ważne – były ogłaszane edyktem cesarskim i sam cesarz zajmował stanowisko naczelnego egzaminatora.

Przeczytaj...

messages.comments:

messages.no_comments_to_show

Napisz swój komentarz

Imię lub nick - obowiązkowe dla niezalogowanych
Obowiązkowy dla niezalogowanych

Zabezpieczenie antyspamowe:

  1. w pole Dobry Pomysł! wpisz 16 pomnożone przez przez 2.
  2. Możesz wstawić jeden link, ale to opóźni publikację komentarza. Dwa i więcej nie da rady.
  3. Komentarz przechodzi bez moderacji, jeśli ostatnią jego frazą jest Kartagina musi zostać zniszczona po łacinie.

Kup książki twórcy Chiny.pl

36 forteli

Podręcznik budowania obrazów mentalnych i dziesiątki anegdot historycznych — ze wstępem Andrzeja Sapkowskiego

Siły psychohistorii

Podobnie jak w bestsellerze 36 forteli jest to studium oraz dziesiątki przykładów. • Temat poradnika: dostrzeganie ukrytych prawidłowości i przewidywanie przyszłych zdarzeń. Anegdoty o mistrzach obserwacji rzeczywistości i mistrzach zmieniania myśli w czyn.

Starożytna mądrość chińska

Zbiór 81 sentencji i cytatów, które są jednocześnie kluczem do zrozumienia chińskiej mentalności i chińskiej kultury

Drogi wędrownych doradców

Pięknie ilustrowany zbiór 81 maksym układających się w wizję starożytnych artystów, poetów i ludzi czynu, których zbiorowy wysiłek stał się fundamentem chińskiej cywilizacji.

Opowieści z dawnych Chin

Zbiór pięknych, pełnych pozytywnej energii opowieści oraz skłaniających do zadumy legend i anegdot, który pomoże ci zrozumieć kulturę i historię Państwa Środka.

Chiny 一 Pulsujący matecznik cywilizacji

Zbiór 81 maksym i przysłów, z pomocą których zrozumiesz esencję chińskiej historii: poznasz czyny i uczucia ludzi, których losy i czyny są tworzywem chińskiej państwowości i aspiracji imperialnych.

Sun Zi i jego Sztuka wojny

Traktat Sztuka wojny w przekładzie Piotra Plebaniaka bezpośrednio z chińskiego języka klasycznego, stylizowany na piękną polszczyznę Sienkiewicza. Do tego wizje wojny i konfliktów prof Bralczyka i ponad 20 innych mistrzów oraz ekspertów.

Prawidła geopolitycznej gry o przetrwanie

Praca, w której sam autor i zaproszeni eksperci prezentują swoje wizje prawidłowości geopolitycznych, okraszając je przykładami z kart historii i wydarzeń współczesnych. W środku 43 mapy i 29 zdjęć oraz ilustracji, które pomogą zrozumieć zawiłą logikę zmagań między mocarstwami.

Wzorce Zwyciężania tom 1

Studium historycznych analiz potyczek, bitew i operacji militarnych. Autorzy analizują je tak, aby czytelnik mógł z pozytywnych i negatywnych doświadczeń nauczyć się osiągać sukces militarny w każdej sytuacji.

Oni albo My!

Błyskotliwie napisana wizja konfliktu Chin i Stanów Zjednoczonych. Autor prezentuje wgląd w pełne spektrum konfliktu: od motywacji ideologicznych po zaciekłe zmagania o kontrolę nad dostępem do krytycznych surowców.